ตรุษจีน ทำไมต้องจุดประทัด-ใส่สีแดง เปิดตำนาน “เหนียน” สัตว์ร้ายในวันสิ้นปี

“ตรุษจีน” ทำไมต้องจุดประทัด-ใส่สีแดง เปิดเรื่องเล่าขาน “เหนียน” สัตว์ร้ายในตำนาน ที่จะมาในวันสิ้นปี

วันตรุษจีน ถือว่าเป็นวันเฉลิมฉลองขึ้นปีใหม่ของชาวจีน เป็นวันหยุดตามประเพณีของจีนที่สำคัญที่สุดในประเทศจีน และเหล่าบรรดาคนเชื้อสายจีนที่กระจายตัวอยู่ทุกมุมโลก ช่วงเช้าของวันไหว้ในเทศกาลตรุษจีน คนจีนนิยมจุดประทัดเพื่อความเป็นสิริมงคล จำนวนประทัดที่นิยมจุดในวันตรุษจีนจะเป็นเลข 9 เช่น ประทัด 9,999 ดอกหรือ 99,999 ดอก เพราะเชื่อว่าเสียงประทัดที่ดังนั้นจะเป็นการนำพาสิ่งดีๆ เข้ามา และขับไล่สิ่งไม่ดีออกไป และเมื่อบริเวณที่จุดประทัดเต็มไปด้วยเศษประทัดสีแดง บริเวณนั้นก็จะยิ่งเป็นมงคลมากยิ่งขึ้น กล่องเมล่อน ฐานรองเมล่อน

ตำนานชายแก่ปราบ “เหนียน”
สมัยโบราณที่ประเทศจีนมีตัวประหลาดที่มีชื่อว่า “เหนียน” เป็นสัตว์ประหลาดหรือปีศาจตามเทพปกรณัมของจีน ซึ่งมีความดุร้าย และ ร้ายกาจมากขนาดที่สัตว์ร้ายอย่าง หมี, เสือ, สิงโต หรืองูพิษ ไม่อาจทำอะไรได้ ทุกครั้งที่เหนียนอาละวาด ผู้คนจะหวาดกลัวมาก ออกล่าจับกินคนเป็นอาหาร จนเดือดร้อนไปทั่ว

เหนียนได้รับคำสาปจากสวรรค์ให้แข็งกลายเป็นหิน โดยที่ใน 1 ปี คำสาปนี้จะคลายลงในวันสิ้นปี แล้วจะต้องกลับมาเป็นหินเมื่อแสงอาทิตย์ขึ้นของวันตรุษจีน ฉะนั้นเมื่อถึงวันตรุษจีน ชาวบ้านก็จะเตรียมตัวกักเก็บเสบียงอาหารเพื่อหลบภัยจากเหนียน ที่จะถูกปล่อยตัวลงมาในวันนี้

มีอยู่ปีหนึ่ง ในคืนก่อนวันตรุษจีน ชาวบ้านก็พากันไปหลบซ่อนเช่นเดิม แต่มีชายแก่ขอทานคนหนึ่ง ลักษณะผมขาว หน้าแดงมีเลือดฝาด กระปรี้กระเปร่า ท่าทางมีน้ำใจ ไม่ยอมหนีไปไหน ทั้งที่ชาวบ้านได้เตือนให้เขาไปหลบซ่อนตัวจากเหนียน ชายแก่ลูบเคราแล้วยิ้ม กล่าวว่า “หากแม้นว่าท่านให้ข้าพักที่นี่หนึ่งคืน ข้าจะขับไล่ปีศาจเหนียนให้ท่าน”

ยายแก่ผู้เป็นเจ้าของบ้าน และเป็นผู้ที่เคยให้อาหารกับชายแก่ขอทานมองเขาอย่างตกตะลึง แต่ก็ยังคงแนะให้เขาหลบหนีต่อไป ชายแก่ขอทานยิ้มแต่ไม่ได้พูดอะไร ยายแก่ไม่มีทางเลือก จำต้องทิ้งบ้านขึ้นเขาไปหลบภัย และปล่อยชายแก่ขอทานไว้ตามลำพัง พอถึงเที่ยงคืน ปีศาจเหนียนก็ตรงดิ่งมายังหมู่บ้าน มันพบว่าบรรยากาศในหมู่บ้านไม่เหมือนกับทุกปี

บ้านของยายแก่ทางด้านตะวันออก มีกระดาษสีแดงแปะไว้บนบานประตู ในบ้านจุดเทียนสว่างไสว ปีศาจเหนียนตัวสั่นเทาไปหมดทั้งร่าง ส่งเสียงร้องออกมาทีหนึ่ง ปีศาจเหนียนจ้องเขม็งยังบ้านของยายแก่ชั่วครู่ ทันใดนั้นมันก็วิ่งเข้าไปอย่างบ้าคลั่ง พอเข้าไปใกล้ประตู ภายในบ้านก็มีเสียงประทัดดัง “ปัง ปัง” ขึ้นมา ปีศาจเหนียนตัวสั่นเทิ้ม ไม่กล้าเข้าไปใกล้อีก แท้จริงแล้ว ปีศาจเหนียนกลัวสีแดง แสงไฟ และเสียงประทัดที่สุด เวลานั้นเองประตูบ้านของยายแก่ก็เปิดออก มีเพียงชายชราที่ใส่ชุดยาวสีแดงยืนหัวเราะเสียงดังอยู่ เจ้าเหนียนหน้าถอดสี แล้ววิ่งหนีเตลิดเปิดเปิงไป

เมื่อปราบเหนียนสำเร็จ ชายแก่ผู้นั้นได้หายตัวจากหมู่บ้านนี้ไปอย่างลึกลับ และไม่มีใครได้พบเห็นเขาอีกเลย โดยตำนานเล่าว่าแท้จริงแล้วชายแก่ที่อาสาปราบเหนียนให้กับชาวบ้านในหมู่บ้านนั้น ก็คือเง็กเชียนฮ่องเต้ ที่แปลงกายลงมาเพื่อบอกวิธีการปราบเหนียนแก่ชาวบ้านนั่นเอง เพราะคำสาปให้เหนียนกลายเป็นหินของท่านจะคลายลงทุกๆ วันสิ้นปี

และเมื่อถึงตรุษจีนเมื่อใดทุกบ้านก็จะประดับไฟสีแดง และจุดประทัดเสียงดังมาตั้งแต่นั้น เพื่อขับไล่เหนียน จนกลายเป็นประเพณีสืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้

ตำนานหนุ่มสาวชุดแดง
อีกตำนานเล่าว่า มีอยู่ปีหนึ่ง ตัวเหนียนกินคนไปเกือบหมดหมู่บ้าน เหลือรอดแต่คนบ้านเดียวกับเด็กๆ กลุ่มหนึ่ง คนในบ้านที่รอดพ้น เป็นหนุ่มสาวที่เพิ่งแต่งงานกันในวันนั้น ตัวเหนียนเห็นบ่าวสาวสวมสื้อผ้าสีแดง ก็เลยวิ่งหนีไป ส่วนเด็กๆ บางคน กำลังเผากระบอกไม้ไผ่เล่นกัน ตัวเหนียนได้ยินเสียงกระบอกไผ่แตก โพล่ะ พล่ะ ตัวเหนียนตกใจวิ่งหนีไปผู้คนจึงรู้ว่า ตัวเหนียนกลัวสีแดงและเสียงดัง

ดังนั้นในคืนวันสิ้นปี ผู้คนก็จะติดกระดาษสีแดงที่หน้าต่างบ้าน สวมเสื้อผ้าสีแดง แขวนโคมแดง และจุดประทัดกัน นับแต่นั้นมาตัวเหนียนก็ไม่กล้าออกมาอีกเลย